ارزشمندی در مبلمان شهری

                                                      حسین علی آبادی / کارشناس طراحی صنعتی

مبلمان شهری به دلیل تنوع، تعدد و حضور پررنگی که در جای جای شهر دارد درفضاسازی شهری نقش موثری را ایفا می کند اما سوالی که مطرح می شود این است که ما در مبلمان شهری به دنبال چه هستیم؟ هدف در طراحی مبلمان شهری چیست ؟ و چه مبلمانی را مبلمان ارزشمند می توان دانست؟

وقتی در مبلمان شهری صحبت از ارزش می شود، مباحثی مثل ارزش اقتصادی، ارزش هزینه ای و ارزش کاربردی در ابتدای امر به ذهن خطور می کند، اما مسلما مباحث و نکات بسیار ارزشمندتری نیز در این زمینه وجود دارد مباحثی چون هویت طرح ها و سازگاری با بعد معنوی انسانها که امروزه در بسیاری موارد شاهد به فراموشی سپردن آنها هستیم.

آنچه که مسلم است در طراحی مبلمان شهری موجود تنها به موضوع کاربرد صرف توجه شده است، با این همه در این بخش نیز بسیار ضعیف عمل شده است. به عبارتی دیگر در بخش ارزشی که تنها نگاه به جنبه عملکرد دارد، فقط رضایتمندی استفاده گر در حد استفاده صرف از مبلمان مطرح است. در صورتی که
 می دانیم یک محصول در اطراف خود با ایجاد فضای هاله تاثیرات متفاوتی را بر استفاده کنندگان، عابران، رانندگان و ... خواهد گذاشت. لذا توجه به جنبه های دیگر ارزشی در طراحی مبلمان شهری امری الزامی است.

 بنا بر شواهد و قرائن، طراحی امروز بیشتر به سوی مفاهیم معناشناسانه پیش می رود. نکته ای که در فرهنگ ایرانی – اسلامی به آن توجه شایانی شده و در تاریخچه هنر اسلامی و مخصوصا هنر معماری نیز کاملا مشهود است توجه به ارزشهای انسانی در طراحی است. البته بدیهی است که نوع انسانی که در اینجا مطرح می شود با نوع نگاه غربی آن متفاوت است . نگاه هنر اسلامی، نگاه آنتروپولوژیستی یا اومانیستی نیست، بلکه انسان را از منظر الهی می نگرد.

آنچه که در فضاسازیهای شهرهای گذشته ما موج می زند توجه به هویت متعالی انسان است. انسانی که آسمانی است و نه زمینی. وجود عنصر آب در کوچه پس کوچه های شهرهای قدیمی، وجود سکوهای نشستن در بازارچه ها و در ورودی مساجد و حمامها، استفاده از سایه و نور حجمی در سقف بازارچه ها و ... همه برگرفته از این دیدگاه و در جهت پرورش و حرکت روح انسان به سوی تعالی است.

وقتی که در دل حیاط یک بنای اسلامی پا می گذاریم، حوض آبی را شاهد هستیم. حوض آبی که در مرکز فضا قرار دارد، حوضی که نماد قلب است، قلبی که همیشه زنده است و می تپد، قلبی که به وسعت تصویر همان آسمان و به سفیدی همان ابرهای است که تصویر آن در حوض افتاده است. استفاده از رنگ هایی که به عالم بالا اشاره دارند، به کارگیری نقوش اسلیمی و آرامشی که القاء می کنند و ... همه و همه در پی متوجه ساختن نگاه مخاطب به بعد آسمانی او هستند.

سوالی که اینجا مطرح می شود این است که آیا طراحان امروز نیز به جنبه های متعالی طرح های خود واقف هستند؟ آیا می توان امید داشت که در شهرهای اسلامی امروزی نیز فضاسازیهای متناسب با روح متعالی انسان، به کمک طراحی و تولید مبلمانی سازگار با هویت ملی و اسلامی ایجاد شود؟ به راستی آیا ارزشهای والای انسانی در طرح های امروزی جایگاهی دارند ؟

برگرفته از: سایت علمی مهندسی عمران